Τελευταία άρθρα

Quality since 1985.

Η φόρμα του Τάι Τσι Τσουάν (ανεξαρτήτως στυλ)

Α’ μέρος: Τα Διαφορετικά Είδη Φόρμας

Του Διονύση Τσετσέλη

Όλοι όσοι ασχολούνται έστω και ελάχιστα με τις κινεζικές πολεμικές τέχνες ή την εναλλακτική άσκηση, γνωρίζουν ότι οι ασκούμενοι στο Τάι Τσι Τσουάν εξασκούνται σε φόρμες. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι εξ αυτών πιστεύουν ότι το Τάι Τσι Τσουάν όλο κι όλο είναι οι φόρμες του ενώ συντριπτικά λιγότεροι είναι όσοι έχουν υπ’ όψιν τους ότι η σπουδαία αυτή τέχνη αποτελείται από πολύ περισσότερα και ότι περιλαμβάνει στην ύλη της πέντε μεγάλους και πολύ σημαντικούς τομείς. Οι πέντε αυτοί θεμέλιοι λίθοι συμπληρώνουν, φωτίζουν και βοηθούν ο ένας τον άλλον ώστε να ολοκληρωθεί το πολυσύνθετο παζλ του Τάι Τσι Τσουάν και, κατ’ επέκταση, να αποκτηθούν από τον ασκούμενο οι αντίστοιχες ικανότητες και δεξιότητες τις οποίες καλλιεργεί ο κάθε τομέας και να επιτευχθούν τα μέγιστα αποτελέσματα και οφέλη στο σώμα του.
Παρ’ όλο που δεν θα ασχοληθώ σε αυτό το κείμενο με τους πέντε αυτούς τομείς, τους αναφέρω επιγραμματικά ώστε να αρχίσουν να καταγράφονται σιγά-σιγά στη συνείδηση κάθε ενδιαφερόμενου, βοηθώντας έτσι να αλλάξει η κοινή πεποίθηση για το τι είναι το Τάι Τσι Τσουάν και να αρχίσουν οι ασκούμενοι να αναζητούν την ολοκληρωμένη μορφή του, αντί να περιορίζονται σε μικρά μόνο μέρη του: α) Φόρμα, β) Τσι Κουνγκ, γ) Σπρώξιμο χεριών (Pushing Hands), δ) Μαχητικές εφαρμογές και ε) Παραδοσιακά όπλα (κατά βάση Ξίφος, Σπάθα, Λόγχη, Κοντάρι). Χωρίς την πλήρη εξάσκηση σε όλους του ανωτέρω τομείς, κανείς δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι εξασκείται στο Τάι Τσι Τσουάν ολοκληρωμένα και εις βάθος, ούτε κανείς μπορεί να αποκομίσει τα σωματικά, νοητικά και ψυχικά οφέλη τα οποία επιδιώκει από την εξάσκηση σε αυτό.

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στο κείμενο αυτό, το οποίο αποτελείται από δύο μέρη, θα ασχοληθώ αποκλειστικά με τον πρώτο και πιο δημοφιλή τομέα εξάσκησης του Τάι Τσι Τσουάν, τη Φόρμα του. Στο Πρώτο Μέρος του κειμένου θα παρουσιάσω τα διαφορετικά είδη της Φόρμας που υπάρχουν, ενώ στο Δεύτερο Μέρος, το οποίο θεωρώ ότι είναι το σημαντικότερο από τα δύο μέρη, θα παρουσιάσω περισσότερο αναλυτικά ένα θέμα εν πολλοίς άγνωστο στους περισσότερους ασκούμενους, ακόμη και εκπαιδευτές του Τάι Τσι Τσουάν -τα Έξι Επίπεδα της Φόρμας.

Προκειμένου να γίνει πιο ενδιαφέρον το κείμενο και να πυροδοτήσει, ελπίζω, κάποιες χρήσιμες συζητήσεις ή σκέψεις στον κόσμο του Τάι Τσι Τσουάν και να μην αποτελέσει απλώς μια απλή καταγραφή της πραγματικότητας, όπου θεωρώ ότι χρειάζεται θα αναφέρω επίσης τις κρίσεις και τις απόψεις μου.

Κατ’ αρχάς, πριν ακόμη προχωρήσω στην παρουσίαση του θέματός μου, θα ήθελα να γίνει εντελώς ξεκάθαρο στον αναγνώστη ότι σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να συγχέουμε τα διαφορετικά είδη της Φόρμας με τα Έξι Επίπεδά της. Τα διαφορετικά είδη αφορούν την επιφάνεια, την εξωτερική μορφή της Φόρμας, ενώ τα Έξι Επίπεδα αφορούν την εμβάθυνση στη Φόρμα και κατανόηση αυτής. Εμβολιάζουν το κάθε διαφορετικό είδος Φόρμας με ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία επιφέρουν πολύ μεγάλες και βαθιές αλλαγές στο σώμα, τον νου και το πνεύμα του ασκουμένου, αναπτύσσοντας διαφορετικές δεξιότητες και ικανότητες.

Τα Έξι Επίπεδα αφορούν το καλό, ποιοτικό, βαθύ Τάι Τσι Τσουάν, ανεξαρτήτως στυλ και τρόπου εκτέλεσης. Αφορούν το περιεχόμενο και όχι το περιτύλιγμα της Φόρμας. Έτσι, όλοι όσοι ασχολούνται εις βάθος με το οποιοδήποτε στυλ θα πρέπει να βρουν τον τρόπο να ενσωματώσουν και τα Έξι Επίπεδα στη Φόρμα τους, ανοίγοντας νέους ορίζοντες και εμβαθύνοντας την εξάσκησή τους.

 

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΦΟΡΜΑ
Η Φόρμα είναι αυτό το οποίο χαρακτηρίζει, στα μάτια του πολύ κόσμου, το Τάι Τσι Τσουάν και είναι το κύριο, πολλές φορές και το μοναδικό, αντικείμενο διδασκαλίας στις περισσότερες σχολές οι οποίες δεν έχουν βαθιά και πολύπλευρη γνώση του Τάι Τσι Τσουάν. Το κάθε διαφορετικό στυλ έχει τη δική του ιδιαίτερη Φόρμα, η οποία έχει πολλές ομοιότητες αλλά και διαφορές με τις Φόρμες των άλλων στυλ.

Η Φόρμα αποτελεί πραγματικά το «θησαυροφυλάκιο» του κάθε στυλ, αφού μέσα σε αυτήν κρύβονται κωδικοποιημένες όλες οι αρχές, οι τεχνικές και τα «μυστικά» του Τάι Τσι Τσουάν, προκειμένου να μεταφερθούν από δάσκαλο σε ασκούμενο και από γενιά σε γενιά. Γι’ αυτό είναι υψίστης σημασίας να διδάσκεται και να εξασκείται σε βάθος, κάτι το οποίο δυστυχώς δεν γίνεται από τη μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτών και των ασκουμένων στο Τάι Τσι Τσουάν.

Σε γενικές γραμμές, η Φόρμα είναι ένα σύνολο προσχεδιασμένων κινήσεων, μια μεγάλη «χορογραφία» η οποία εκτελείται συνήθως με αργή ταχύτητα και αποτελείται από ολοκληρωμένα σχήματα επίθεσης και άμυνας, τα οποία ρέουν ομαλά και κυκλικά το ένα μέσα από το άλλο. Έχει δημιουργηθεί από την ενοποίηση πολλών μεμονωμένων αλλά αλληλοσυνδεόμενων τεχνικών συμπλοκής σώμα με σώμα εναντίον πολλαπλών επιτιθεμένων από διαφορετικές κατευθύνσεις. Οι τεχνικές αυτές έχουν ενοποιηθεί και κωδικοποιηθεί έτσι ώστε να μπορεί ο ασκούμενος να μελετήσει και να εξασκήσει το σώμα και τον νου του όχι μόνο στις κινήσεις αλλά και στις τακτικές και στρατηγικές της συμπλοκής σώμα με σώμα και πάνω απ’ όλα να “ποτιστούν” στο σώμα και τον νου του οι Αρχές της.

Με βάση τα ανωτέρω, η απάντηση στο συνηθισμένο ανάμεσα στον κόσμο του Τάι Τσι Τσουάν ερώτημα «Τι δημιουργήθηκε πρώτα, η Φόρμα ή οι τεχνικές;» η απάντηση είναι οφθαλμοφανής. Φυσικά και πρώτα δημιουργήθηκαν οι τεχνικές! Πρώτα υπήρξε η ανάγκη να αμυνθεί ο άνθρωπος εναντίον των κάθε λογής κινδύνων του περιβάλλοντός του και στη συνέχεια, πολύ αργότερα, ενοποίησε, οργάνωσε και εξέλιξε την εμπειρία και τις γνώσεις του σε λιγότερο ή περισσότερο εξελιγμένες φόρμες, ώστε να μπορεί να εξασκείται κατά μόνας και να περνάει τη συσσωρευμένη γνώση από γενιά σε γενιά. Κάθε άλλη απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα οδηγεί σε μεταφυσικά συμπεράσματα, τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα και οδηγούν τους ασκούμενους σε ολισθηρές ατραπούς.

Οι σκοποί της εξάσκησης στη Φόρμα είναι πολλοί, επεκτείνονται σε διαφορετικά επίπεδα και αφορούν μεταξύ άλλων, εκτός από τα όσα παρουσιάστηκαν ανωτέρω, στην κατανόηση από τον ασκούμενο της βασικής κινησιολογίας και τρόπο σκέψης του κάθε διαφορετικού στυλ Τάι Τσι Τσουάν.
Τα οφέλη από τη συνεπή εξάσκηση στη Φόρμα είναι επίσης πάρα πολλά. Επιγραμματικά μόνο θα αναφέρω την απόκτηση ενός χαλαρού, ελαστικού, δυνατού και γενικά καλογυμνασμένου σώματος και ενός ήρεμου και εστιασμένου νου. Με τη συνεπή και μακροχρόνια εξάσκηση στη Φόρμα προάγεται, θεμελιώνεται και διατηρείται η καλή υγεία, αποκτάται πολύ καλή ισορροπία και ικανότητα ριζώματος, χαλαρώνει το νευρικό σύστημα, δυναμώνει η μνήμη κλπ.

Ως τελευταίο αλλά πάρα πολύ σημαντικό όφελος το οποίο θα αναφέρω σε αυτό το κείμενο, αφού τα οφέλη της εξάσκησης στη Φόρμα είναι πραγματικά αμέτρητα, είναι το ότι αναπτύσσει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό τη σωματική ευφυΐα. Το άτομο καθίσταται ικανό να εκτελεί πολύ μεγάλο αριθμό πολύπλοκων και απαιτητικών τεχνικά κινήσεων, καθώς και να ανταποκρίνεται σε  δύσκολες καταστάσεις και κάτω από συνθήκες πίεσης, μένοντας χαλαρό και ήρεμο.

Κατά τη γνώμη μου, αυτό το «τελευταίο» είναι πράγματι ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη τα οποία μπορεί να αποκομίσει κάποιος από την εξάσκησή του σε οποιαδήποτε μορφή άσκησης, αφού το σώμα μας πάσχει από πραγματικό «αναλφαβητισμό» και αυτό το διαπιστώνω με θλίψη κάθε φορά που προσέρχεται κάποιος καινούργιος μαθητής, ανεξαρτήτως του τι έχει κάνει στο παρελθόν. Ο τρόπος που ζούμε και κινούμαστε στην καθημερινότητά μας αλλά και οι μονότονα επαναλαμβανόμενες, εξαιρετικά περιορισμένες κινησιολογικά και χωρίς υψηλές τεχνικές απαιτήσεις κινήσεις των διαφόρων συστημάτων εκγύμνασης ή αθλημάτων με τα οποία ασχολείται η πλειοψηφία των ανθρώπων γύρω μας, καταδικάζουν το σώμα, και κατ’ επέκταση τον νου μας, σε κινησιολογική πενία. Και αυτό πρόκειται για κάτι, επιεικώς, πραγματικά τραγικό…

 

ΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΦΟΡΜΑΣ

Διάφορα Μήκη της Φόρμας (Μεγάλες, Μεσαίες, Μικρές)

Όπως θα έχει παρατηρήσει ο υποψιασμένος και προσεκτικός αναγνώστης, μέχρι τώρα αναφέρομαι σε Φόρμα και όχι σε φόρμες, αφού η Φόρμα του Τάι Τσι Τσουάν στην πραγματικότητα είναι μόνον μία -η Μεγάλη, Παραδοσιακή Φόρμα, η οποία συνήθως αποτελείται από 108 Σχήματα (υπάρχουν εξαιρέσεις στον αριθμό των Σχημάτων, οι οποίες συνήθως –όχι πάντα- οφείλονται είτε σε διαφορετικό τρόπο καταμέτρησης των ίδιων ουσιαστικά Σχημάτων είτε στο ότι κάποια στυλ έχουν μία εντελώς διαφορετική Φόρμα, η οποία φυσικά είναι η δική τους Μεγάλη Παραδοσιακή Φόρμα που υπηρετεί ακριβώς τους ίδιους σκοπούς με τη Φόρμα των 108 Σχημάτων).

Οι υπόλοιπες φόρμες που υπάρχουν είναι στην ουσία περιλήψεις ή αποσπάσματα της Μεγάλης Φόρμας, με βασικό σκοπό να προσφέρουν μία εύκολη και ταχύρρυθμη οδό στον μαθητή, ο οποίος είτε δεν θέλει είτε δεν μπορεί λόγω υποχρεώσεων να μάθει απευθείας τη Μεγάλη Φόρμα.
Υπάρχουν φυσικά και άλλοι λόγοι, θετικοί και αρνητικοί, ύπαρξης των διαφόρων μικρών ή μεσαίων φορμών που μπορούμε να βρούμε στον κόσμο του Τάι Τσι Τσουάν. Ένας θετικός λόγος για την ύπαρξή τους είναι η δυνατότητα εκτέλεσής τους σε περιορισμένο χρονικό διάστημα με σκοπό τη συμμετοχή σε πρωταθλήματα ή επιδείξεις. Ο κύριος αρνητικός λόγος για την ύπαρξή τους είναι η προσπάθεια για κατακερματισμό της ύλης ώστε ο μαθητής να «καθυστερείται» από τον εκπαιδευτή ο οποίος, μην έχοντας βαθιές γνώσεις ή έχοντας γνώσεις τις οποίες για διάφορους λόγους δεν επιθυμεί να μεταβιβάσει στον μαθητή, καλύπτει την άγνοια ή την απροθυμία του με τις πολλές μικρές και μεσαίες φόρμες, κάνοντας τον μαθητή να πιστεύει ότι μαθαίνει κάτι διαφορετικό, ενώ στην ουσία περιστρέφεται γύρω από την ίδια ύλη, σπαταλώντας τον χρόνο του.

Διάφορα Πλαίσια της Φόρμας (Μεγάλο, Μεσαίο, Μικρό)

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά πλαίσια στα οποία μπορεί να εκτελεστεί μία Φόρμα. Με τη λέξη «πλαίσιο» εννοούμε το πόσο μεγάλη και απλωτή είναι η κίνηση των χεριών, πόσο μεγάλοι οι βηματισμοί και πόσο βαθιές είναι οι στάσεις του ασκούμενου. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν τρία πλαίσια -το Μικρό, το Μεσαίο και το Μεγάλο. Οι βηματισμοί και οι κινήσεις των χεριών ξεκινούν από μικροί, συμπαγείς και συμπυκνωμένοι στο Μικρό Πλαίσιο, για να μεγαλώσουν όσο πηγαίνουμε προς το Μεγάλο Πλαίσιο, ενώ οι στάσεις ξεκινούν από πολύ υψηλές στο Μικρό Πλαίσιο για να γίνουν πολύ βαθιές στο Μεγάλο.

Συνήθως, χωρίς αυτό να αποτελεί απόλυτο κανόνα αφού μέσα στους κόλπους του κάθε στυλ υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις, τα στυλ Γιανγκ και Τσεν θεωρούνται Μεγάλου Πλαισίου ενώ το Γου και το Γου Χάο θεωρούνται Μικρού Πλαισίου, με πολλά παρακλάδια και των δύο ανωτέρω κατηγοριών να κινούνται στο Μεσαίο Πλαίσιο.

Υπάρχει μία μεγάλη και αενάως συνεχιζόμενη συζήτηση στους κόλπους του Τάι Τσι Τσουάν για το ποιους σκοπούς εξυπηρετεί το κάθε πλαίσιο και ποιο είναι το καλύτερο. Δεν θα ήθελα να μπω βαθιά σε αυτήν τη συζήτηση στα όρια αυτού του κειμένου, αφού δεν είναι αυτός ο σκοπός του. Θα αναφέρω μόνο ότι είναι πολύ διαδεδομένη η αντίληψη ότι ο αρχάριος μαθητής ξεκινάει με Μεγάλο Πλαίσιο, αφού αυτό θεωρείται πιο «γυμναστικό» (λόγω των βαθιών και απλωτών στάσεων) και εύκολο (αφού δίνοντας έμφαση στη μεγάλη, βαθιά και γυμναστικού τύπου κίνηση συνήθως χάνει στη λεπτομέρεια και τις εσωτερικές ποιότητες της κίνησης). Με τα χρόνια και με την αύξηση της εμπειρίας και της ικανότητάς του, επέρχεται η ωρίμανση του ασκούμενου ο οποίος αρχίζει να κατανοεί αφενός ότι εκτός από τη φυσική γυμναστική υπάρχουν κι άλλες κρυμμένες παράμετροι, ποιότητες και επίπεδα μέσα στη Φόρμα και αφετέρου ότι μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα κάνοντας ταυτόχρονα οικονομία κίνησης, κάτι πάρα πολύ σημαντικό όταν σκεφτόμαστε με όρους πολεμικής τέχνης και όχι μιας απλής σωματικής εκγύμνασης. Τότε αναζητεί τα πιο βαθιά επίπεδα της Φόρμας περνώντας έτσι σε μία όλο και πιο συμπυκνωμένη, λιτή και απέριττη κίνηση, για να καταλήξει τελικά σε μία φόρμα Μικρού Πλαισίου.

Στο στυλ που προσωπικά εξασκώ οι μαθητές, από την πρώτη κόλας μέρα, διδάσκονται την Παραδοσιακή Φόρμα του στυλ, μπαίνοντας στη λογική και την εξάσκηση του Μικρού Πλαισίου, έτσι ώστε να αρχίσουν να εξασκούνται και να σκέφτονται με όρους Εσωτερικής Τέχνης και όχι μιας απλής σωματικής γυμναστικής. Μετά το δεύτερο έτος όμως δουλεύουν και στο Μεσαίο Πλαίσιο κατά την εκμάθηση της Κυκλικής Φόρμας (βλ. κατωτέρω). Οι νεώτεροι ή οι πιο γυμνασμένοι και μυϊκά δυνατοί ασκούμενοι είναι ελεύθεροι να κάνουν τη Φόρμα και σε πιο Μεγάλο Πλαίσιο, αυτό όμως στο στυλ μας δεν θωρείται καλύτερο ή πιο προχωρημένο, ειδικά εάν ο ασκούμενος στην προσπάθειά του να εκτελέσει τη Φόρμα πιο θεαματικά και «γυμναστικά» καταστρατηγεί τις εσωτερικές αρχές της κίνησης και της ευθυγράμμισης του σώματος, όπως συνήθως συμβαίνει.

Σε κάθε περίπτωση, ο Δάσκαλος Γου, όταν ερωτηθεί, αναφέρει ότι θα πρέπει κάποιος να είναι ικανός να εκτελεί τη Φόρμα σε όλα τα πλαίσια. Το σημαντικό δεν είναι το πλαίσιο αλλά το να ακολουθούμε τις αρχές του Τάι Τσι Τσουάν και τις ορθές σωματικές ευθυγραμμίσεις, το οποίο σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να θυσιάζουμε τίποτε από τα ανωτέρω απλώς και μόνο για να πάμε πιο βαθιά ή να κάνουμε πιο εντυπωσιακή μία στάση. Το Μικρό Πλαίσιο απλώς επιτρέπει στον ασκούμενο να αφοσιωθεί, απερίσπαστος από κινήσεις εντυπωσιασμού, στα πιο βαθιά, εσωτερικά επίπεδα και απαιτήσεις της Φόρμας, επίπεδα τα οποία δεν μπορεί, ή έστω είναι πάρα πολύ δυσκολότερο να ανακαλύψει όσο εστιάζεται στις γυμναστικού τύπου, εντυπωσιακές κινήσεις της.

Τελικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Τάι Τσι Τσουάν ανήκει στην οικογένεια των Εσωτερικών Πολεμικών Τεχνών και, άρα, οι εσωτερικές παράμετροι και ποιότητες της κίνησης θεωρούνται, και πράγματι είναι, σημαντικότερες από τις εξωτερικές, γυμναστικού τύπου κινήσεις.

Προσωπικά, παρομοιάζω τη Φόρμα Μικρού Πλαισίου με τα συμπυκνωμένα απορρυπαντικά. Σε ένα μικρό κουτάκι ή μπουκαλάκι κρύβεται η ίδια, ή και περισσότερη δύναμη από αυτήν που υπάρχει σε ένα μεγάλο κουτί ή μπουκάλι με απορρυπαντικό το οποίο δεν έχει συμπυκνωθεί. Μεγαλύτερο αποτέλεσμα με λιγότερη κατανάλωση ενέργειας και σπατάλη υλικών και πόρων.

 

Διάφοροι Τρόποι Εκτέλεσης της Φόρμας

Στο παραδοσιακό Τάι Τσι Τσουάν υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι εκτέλεσης της Φόρμας, ώστε να αποκτώνται διαφορετικού τύπου ικανότητες, π.χ. Τμηματική (Segmental) Φόρμα, Κυκλική Φόρμα, Γρήγορη Φόρμα, Εκρηκτική Φόρμα κ.α.. Θα πρέπει εξ αρχής να γίνει ξεκάθαρο ότι πρόκειται και πάλι για την ίδια τη Μεγάλη Φόρμα ή περιλήψεις αυτής, σε διαφορετικές εκτελέσεις. Τίποτε διαφορετικό όσον αφορά τις κινήσεις και τις αρχές τους, απλώς και μόνον διαφορετικός τρόπος εκτέλεσής τους. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τις εκτελέσεις αυτές με ένα τραγούδι το οποίο ενορχηστρώνεται με διαφορετικούς τρόπους και από παραδοσιακό διασκευάζεται σε ροκ, τζαζ, ποπ, κλασικό κοκ. προκειμένου να εξυπηρετήσει διαφορετικές ανάγκες και γούστα.

Η διαφορά με τη μουσική είναι ότι ενώ ο μουσικός δεν είναι υποχρεωμένος να παίζει το κομμάτι του σε όλα τα διαφορετικά είδη, ο ασκούμενος στο Τάι Τσι Τσουάν θα πρέπει, όπως αναφέραμε και ανωτέρω στο υποκεφάλαιο σχετικά με τα διαφορετικά πλαίσια, να γνωρίζει και να είναι ικανός να εκτελεί με όλους τους διαφορετικούς τρόπους τη Φόρμα, εάν φυσικά επιθυμεί να μάθει καλό και ολοκληρωμένο Τάι Τσι Τσουάν και να αποκτήσει υψηλού επιπέδου δεξιότητες και ικανότητες. Ο κάθε τρόπος εκτέλεσης της Φόρμας έχει κάτι επιπλέον να προσφέρει, κάποια καινούργια δεξιότητα και ικανότητα να αναπτύξει, μια καινούργια ποιότητα να αναδείξει. Π.χ. η Τμηματική Φόρμα προσφέρει τη δυνατότητα ανάλυσης σε βάθος και κατανόησης της κάθε υποκίνησης μέσα σε μία μεγαλύτερη κίνηση (σχήμα) καθώς και απόκτησης σωστών σωματικών ευθυγραμμίσεων, η Κυκλική αναπτύσσει πολύ μεγάλο συγχρονισμό ανάμεσα στα μέλη του σώματος, μεγάλη ροή και κυκλικότητα στην κίνηση, η Γρήγορη την ταχύτητα χωρίς όμως να χάνεται η ποιότητα, η Εκρηκτική την έκφραση της δύναμης και την ικανότητα εναλλαγής από το σκληρό στο μαλακό και από το γρήγορο στο αργό κοκ.

Αυτό που είναι βέβαιο και πολύ σημαντικό να μείνει στο μυαλό του αναγνώστη, είναι πως σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να πιστεύουμε ότι η Φόρμα πρέπει να εκτελείται αποκλειστικά με τον γνωστό, αργό, χαλαρό και ήρεμο τρόπο που έχει γίνει το σήμα κατατεθέν του Τάι Τσι Τσουάν. Όπως το λέει και το όνομά του, το Τάι Τσι Τσουάν είναι η πολεμική τέχνη η οποία στηρίζεται και εκφράζει τις δύο αντίθετες δυνάμεις, το Γιν και το Γιανγκ. Δεν είναι δυνατόν να το περιορίζουμε μόνο στη Γιν έκφρασή του.

 

Απλοποιημένες Φόρμες
Οι Απλοποιημένες Φόρμες προέκυψαν κυρίως μέσα από την προσπάθεια του Κινεζικού Υπουργείου Αθλητισμού να προσφέρει στο ευρύ κοινό ένα εύκολο στην εκμάθηση και επωφελές για την υγεία σύστημα άσκησης, χωρίς ο ασκούμενος να χρειάζεται να εμπλέκεται με όλη την πολυπλοκότητα του παραδοσιακού Τάι Τσι Τσουάν.

Οι φόρμες αυτές, κυρίως η Φόρμα των 24 Κινήσεων η επονομαζόμενη «του Πεκίνου», βασικά προέρχονται από την απλοποίηση του στυλ Γιανγκ (αν και με τα χρόνια δημιουργήθηκαν απλοποιημένες φόρμες όλων των στυλ) και είναι ίσως οι πιο διαδεδομένες φόρμες στην Ελλάδα και στον κόσμο σήμερα. Από αυτές δημιουργήθηκε ένα ολόκληρο καινούργιο στυλ, το οποίο έλαβε την ονομασία Απλοποιημένο Τάι Τσι το οποίο είναι μάλλον ο κύριος υπεύθυνος για την ταχύτατη εξάπλωση του Τάι Τσι στην Κίνα αλλά και σε όλον τον πλανήτη, λόγω της απλότητάς του και της ευκολίας στην εκμάθησή του. (Να επισημάνω εδώ ότι επίτηδες αναφέρθηκα στην προηγούμενη πρόταση σε «Τάι Τσι» και όχι σε «Τάι Τσι Τσουάν», αφού στο Απλοποιημένο Τάι Τσι απουσιάζει παντελώς η έννοια της πολεμικής τέχνης, δηλαδή του «Τσουάν».)

Εν κατακλείδι, δεν θα έλεγα ότι οι φόρμες αυτές δεν είναι ωφέλιμες, το αντίθετο μάλιστα, ωστόσο, ο ασκούμενος ο οποίος έχει απαιτήσεις από την εξάσκησή του και προσδοκά τα μέγιστα οφέλη, θα πρέπει να ψάξει για κάτι πιο ολοκληρωμένο και βαθύ από το Απλοποιημένο Τάι Τσι.

 

Αθλητικές Φόρμες
Όπως αναφέραμε ανωτέρω, από παλαιότερα υπήρχε η τάση δημιουργίας διαφόρων μικρού ή μεσαίου μήκους φορμών, με σκοπό τη συμμετοχή σε πρωταθλήματα ή επιδείξεις. Ωστόσο, αυτές οι φόρμες σε γενικές γραμμές ακολουθούσαν τις βασικές αρχές και κινησιολογία του εκάστοτε στυλ από το οποίο προέρχονταν. Κάποιες φορές οι δημιουργοί τους προσπάθησαν να δώσουν επίσης φόρμες οι οποίες να ενοποιούν τα στυλ αλλά, όπως ήταν φυσικό, το μόνο που κατάφεραν ήταν να δώσουν αθλητικές φόρμες οι οποίες αποτελούν απλώς μια συρραφή κινήσεων από τα διαφορετικά στυλ. Παραδείγματος χάριν, μία φόρμα μπορεί να ξεκινάει με κινήσεις από το στυλ Γιανγκ, να περνάει στη συνέχεια σε κινήσεις του στυλ Γου, για να συνεχίζει με κινήσεις από το στυλ Τσεν κοκ.

Τα τελευταία όμως χρόνια έχουν δημιουργηθεί φόρμες αγωνιστικού Τάι Τσι Τσουάν, οι οποίες αποτελούν μία μίξη παραδοσιακών ή απλοποιημένων κινήσεων της τέχνης, με υψηλής δυσκολίας γυμνάσματα ή ακόμη και ακροβατικού τύπου κινήσεις, παρμένες κυρίως από το σύγχρονο διαγωνιστικό Γουσού. Σκοπός των φορμών αυτών είναι να προκαλέσουν το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή ενός πιο νεανικού και δυναμικού κοινού, το οποίο πιθανόν παρακολουθώντας ή ασκούμενο σε τέτοιου τύπου φόρμες να αισθανθεί το Τάι Τσι Τσουάν πιο κοντά του.

Αυτό μάλλον είναι θετικό ως προς την εξάπλωση του Τάι Τσι Τσουάν και σε άλλες ηλικίες και τύπους ανθρώπων, αλλά σίγουρα πρέπει να αντιμετωπιστεί και με σκεπτικισμό όσον αφορά τη διατήρησή του ως ενός αυθεντικού, πολύπλευρου, πολυποίκιλου και ολοκληρωμένου συστήματος άσκησης και πολεμικής τέχνης.

Προσωπικά δεν πιστεύω ότι οι παλαιότερες ή οι σύγχρονες αγωνιστικές φόρμες προσθέτουν κάτι στο Τάι Τσι Τσουάν, ούτε όμως και βρίσκω, όπως πολλοί, υποχρεωτικά αρνητική μια τέτοιου είδους εξέλιξη. Παρ’ όλο που το παραδοσιακό και ολοκληρωμένο Τάι Τσι Τσουάν, όταν εξασκείται σωστά και στο πλήρες εύρος και βάθος του μπορεί να είναι πολύ απαιτητικό σωματικά και να ικανοποιήσει τις ανάγκες και του πιο νέου και δυναμικού ατόμου, σίγουρα ένα νέο «περιτύλιγμα» μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο στην προσέλκυση του κοινού. Ό,τι μπορεί να φέρει κοντά στο Τάι Τσι Τσουάν νέους και δυναμικούς ανθρώπους, οι οποίοι να είναι εστιασμένοι στην απαιτητική σωματική άσκηση μπορεί να επιφέρει πολλά θετικά αποτελέσματα.

Έχω παρατηρήσει ότι όσο περνούν τα χρόνια οι άνθρωποι οι οποίοι προσέρχονται να μάθουν Τάι Τσι Τσουάν είναι όλο και περισσότερο άτομα τα οποία είτε δεν μπορούν (λόγω προχωρημένης ηλικίας ή διαφόρων ασθενειών και τραυματισμών) είτε δεν ενδιαφέρονται (λόγω διαφόρων «εσωτερικών» new age αντιλήψεων) να ασκηθούν σοβαρά, μαθαίνοντας την τέχνη σε όλη την έκταση και το βάθος της, ειδικά όσον αφορά τη μαχητική πλευρά της. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που ενώ το Τάι Τσι ως άσκηση καλής υγείας εξαπλώνεται ραγδαίως σε όλον τον πλανήτη, το ποιοτικό, ολοκληρωμένο, παραδοσιακό Τάι Τσι Τσουάν γίνεται όλο και πιο σπάνιο. Με αυτόν τον τρόπο φυσικά υποβαθμίζεται και το κομμάτι της υγείας, αφού εάν δεν ασκηθεί κάποιος ολοκληρωμένα σε όλες τις παραμέτρους του Τάι Τσι Τσουάν δεν μπορεί να έχει τα σωστά αποτελέσματα για την υγεία του.

Θέλω λοιπόν να ελπίζω ότι η προσέλκυση νέων ανθρώπων, ακόμη και παιδιών, μέσω φορμών πιο υψηλής γυμναστικής δυσκολίας και απαιτήσεων, καθώς και αθλητικών διαγωνισμών, με τον καιρό θα βελτιώσει το ανθρώπινο δυναμικό που απαρτίζει σήμερα τον κόσμο του Τάι Τσι Τσουάν. Πολλοί από τους νέους αυτούς ανθρώπους, περνώντας από τη νεανική σε πιο ώριμες ηλικίες και αποκτώντας βαθύτερα ενδιαφέροντα και αναζητήσεις, πιθανόν θα ενδιαφερθούν και για το παραδοσιακό Τάι Τσι Τσουάν, δίνοντάς του το φιλί της ζωής, αφού έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα το μέλλον του φαντάζει μάλλον δυσοίωνο.

Εν κατακλείδι, πιστεύω πως δεν πρέπει ο κόσμος του Τάι Τσι Τσουάν να στέκεται αρνητικά στην ύπαρξη αγωνιστικών φορμών υψηλής γυμναστικής δυσκολίας και των αντίστοιχων αγώνων ή τη συμμετοχή σε αυτούς, αρκεί να μην προσανατολίζεται η εξάσκηση μέσα στις σχολές αποκλειστικά ή κυρίως στο πώς θα μπορέσει κάποιος να νικήσει στους αγώνες, γιατί σε αυτήν την περίπτωση χάνεται η ουσία της τέχνης.

 

Κληρονομημένες, Δανεικές, Υβριδικές Φόρμες, Προσωπικές Δημιουργίες
Κλείνοντας το Πρώτο Μέρος του κειμένου σχετικά με τα Διαφορετικά Είδη της Φόρμας, οφείλω να αναφέρω ότι σε διάφορα στυλ υπάρχουν πράγματι κάποιες αυθεντικές διαφορετικές φόρμες πλην της Μεγάλης. Αυτές ωστόσο συνήθως αποτελούν είτε κληρονομιά από το παρελθόν του εκάστοτε στυλ το οποίο έχει τις ρίζες του σε κάποια άλλη παλαιότερη πολεμική τέχνη, είτε δανεικές φόρμες από άλλες τέχνες στις οποίες είχε ασκηθεί ο δημιουργός του στυλ ή ακόμη και προσωπικές δημιουργίες του ιδρυτή του στυλ, με βάση τη δική του κατανόηση για το Τάι Τσι Τσουάν. Κλασσικά παραδείγματα η φόρμα Πάο Τσούι του στυλ Τσεν, η οποία προέρχεται από το παρελθόν της Οικογενείας Τσεν και από τη στενή της σχέση με τον Ναό Σαολίν (ούτως ή άλλως ολόκληρο το στυλ Τσεν έχει άμεση σχέση με τον Ναό των Σαολίν και σαφείς επιρροές από αυτόν) και οι φόρμες στο στυλ Σουν οι οποίες αποτελούν ανάμιξη ιδεών, αρχών και κινήσεων από το Πα Κουά Τσανγκ και το Σινγκ Γι Τσουάν με φόρμες του Τάι Τσι Τσουάν, τέχνες στις οποίες είχε ασκηθεί εκτενώς ο ιδρυτής του στυλ και Δάσκαλος Σουν Λου Τανγκ.

Συνεχίζεται με το Β’ μέρος: Τα Έξι Επίπεδα της Φόρμας

Post a Comment

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.