ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΣΤΑ PUSHING HANDS

Του Διονύση Τσετσέλη

Τα τελευταία χρόνια, διαπιστώνουμε με πολύ χαρά ότι όλο και περισσότερες σχολές, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο, έχουν αρχίσει να ασχολούνται με τα Pushing Hands (Σπρώξιμο Χεριών), έναν πάρα πολύ σημαντικό τομέα εξάσκησης του Τάι Τσι Τσουάν, ο οποίος μέχρι πρόσφατα ήταν από παραμελημένος έως και παντελώς άγνωστος στη χώρα μας.

Αν και ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, φαίνεται ότι έχουν αρχίσει, αργά αλλά σταθερά, να «δικαιώνονται» οι ελάχιστες σχολές, μία εκ των οποίων και η δική μας, οι οποίες καλλιεργούν εδώ και δεκαετίες το ολοκληρωμένο, παραδοσιακό Τάι Τσι Τσουάν.

Φυσικά, για να μιλήσουμε για ολοκληρωμένο Τάι Τσι Τσουάν θα πρέπει, όπως έχουμε αναλύσει εκτενώς σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, η εξάσκηση να απλώνεται σε έκταση και βάθος και στους πέντε τομείς από τους οποίους αποτελείται, οι οποίοι είναι η Φόρμα, τα Τσι Κουνγκ, τα Pushing Hands, οι Μαχητικές Εφαρμογές και τα Παραδοσιακά Όπλα.

Ωστόσο, μια καλή αρχή προς την πορεία της ενασχόλησης με το ολοκληρωμένο Τάι Τσι Τσουάν είναι και η προσπάθεια ένταξης στις σχολές έστω και των πολύ βασικών Pushing Hands, κάτι το οποίο επικροτούμε, και με το άρθρο αυτό επιθυμούμε να συμβάλουμε στη βαθύτερη κατανόηση και υλοποίησή του.

 

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΑ PUSHING HANDS

Όπως έχουμε ξαναπεί, η εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών πρέπει να κατέχει πάρα πολύ σημαντική θέση σε κάθε σχολή Τάι Τσι Τσουάν η οποία επιθυμεί να παρέχει ένα στοιχειωδώς ολοκληρωμένο πρόγραμμα. Πρέπει, δε, να γίνεται εις βάθος, συστηματικά και επίμονα, αφού τα Pushing Hands θεωρούνται, και πράγματι είναι, ο συνδετικός κρίκος ο οποίος ενώνει τη Φόρμα με τις Μαχητικές Εφαρμογές.

Πέραν τούτου, η τεράστια αξία των Pushing Hands έγκειται επίσης στο ότι θέτουν κατ’ αρχάς σε πρακτική δοκιμασία, κάτω από πιο απαιτητικές συνθήκες, τις γνώσεις και τις ικανότητες τις οποίες έχει ήδη αποκτήσει ο ασκούμενος από την εξάσκησή του στη Φόρμα, για να τις καλλιεργήσει στη συνέχεια περαιτέρω. Ταυτόχρονα, προσθέτουν σε αυτές και άλλες πάρα πολύ σημαντικές ικανότητες, οι οποίες μπορούν να αποκτηθούν μόνο μέσα από την επαφή με άλλους συνασκούμενους.

Η σημαντικότερη από αυτές έγκειται στο ότι διδάσκουν στον ασκούμενο την πάρα πολύ σημαντική αρχή της προσκόλλησης πάνω στον αντίπαλο («κολλάω») και μέσω αυτής της συνεχούς «παρακολούθησής» του και της άμεσης αντίληψης των προθέσεών του («ακούω»), της εξουδετέρωσής τους («ακολουθώ») και της ακαριαίας αντεπίθεσης («επιστρέφω»).

Μία άλλη πάρα πολύ σημαντική αλλά εν πολλοίς άγνωστη συνεισφορά των Pushing Hands στην καλλιέργεια του ασκούμενου είναι ότι τον εκπαιδεύουν σε πολλούς διαφορετικούς βηματισμούς και τρόπους κίνησης, οι οποίοι σε συνδυασμό με τις κινήσεις της Φόρμας, θα χρησιμεύσουν αργότερα στη δημιουργία πρακτικών, εφαρμόσιμων και αποτελεσματικών μαχητικών εφαρμογών.

Μέσω των κάθε λογής βηματισμών και των συνεχόμενων επιθέσεων, εκτροπών και αντεπιθέσεων, ο ασκούμενος εκπαιδεύεται σε συνθήκες ασφαλείας, σε τεράστιας αξίας αρχές των πολεμικών τεχνών και της συμπλοκής σώμα με σώμα, όπως αυτές της συνεχούς εγρήγορσης (awareness), του σωστού συγχρονισμού με την κίνηση του αντιπάλου (timing) και της τήρησης της ασφαλούς απόστασης από αυτόν όταν αμύνεται και του ακαριαίου κλεισίματός της όταν αντεπιτίθεται (distance).

Μέσα από όλη αυτήν τη διαδικασία, τελικά, τα Pushing Hands ανεβάζουν την ποιότητα της αντίληψης, της κίνησης και των ικανοτήτων του ασκούμενου σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα.

Εν κατακλείδι, το Σπρώξιμο των Χεριών πρόκειται στην ουσία για ένα εργαστήριο δοκιμών και τελειοποίησης των ήδη αποκτηθεισών αλλά και απόκτησης περαιτέρω γνώσεων και ικανοτήτων, από το οποίο πρέπει να περάσουν όλοι όσοι επιθυμούν να εμβαθύνουν στο ολοκληρωμένο Τάι Τσι Τσουάν, έστω κι αν δεν είναι στις προθέσεις τους να ασχοληθούν με την αληθινή μαχητική εξάσκηση.

Γι’ αυτούς ωστόσο που επιθυμούν να αποκτήσουν αληθινή μαχητική ικανότητα, η οποία να ενσωματώνει την ποιότητα και την τεχνική του Τάι Τσι Τσουάν, το Σπρώξιμο των Χεριών είναι πραγματικά απαραίτητο και αναντικατάστατο.

 

ΤΑ PUSHING HANDS ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΓΟΥ

Αντίθετα από ό,τι πολλοί πιστεύουν, τα Pushing Hands αποτελούνται από ένα πολύ μεγάλο ασκησιολόγιο, με πολλές παραλλαγές και προεκτάσεις, και όχι από τις μια-δυο απλές ασκήσεις, στις οποίες συνήθως εξασκούνται στις σχολές που τώρα ξεκίνησαν την ενασχόλησή τους με αυτά.

Προσπαθώντας να συμβάλουμε στην ανάπτυξη των Pushing Hands στη χώρα μας, στο μικρό αυτό κείμενο θα παρουσιάσουμε συνοπτικά το εύρος αυτού του τόσο σημαντικού τομέα εξάσκησης, όπως καλλιεργείται στους κόλπους της Οικογένειας Γου εδώ και εκατόν πενήντα περίπου χρόνια, ώστε όλοι οι ενδιαφερόμενοι να αποκτήσουν μια πληρέστερη εικόνα.

Γενικά, τα Pushing Hands χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες, τα Στατικά, τα Κινητικά και τα Ελεύθερα (με κάποιους ή χωρίς καθόλου περιορισμούς). Στο στυλ Γου υπάρχουν τουλάχιστον 13 πολύ σημαντικά Pushing Hands, καθένα από τα οποία αποτελεί μια ολόκληρη κατηγορία και έχει ειδικό ρόλο να επιτελέσει στην πρόοδο του ασκούμενου. Εννοείται ότι το κάθε Pushing Hand έχει πολλούς διαφορετικούς τρόπους να εκτελείται, αναλόγως του κάθε φορά ζητούμενου, καθώς και αρκετές παραλλαγές, οι οποίες τελικά ανεβάζουν κατά πολύ τον αριθμό 13 που προαναφέραμε.

 

Α) ΣΤΑΤΙΚΑ PUSHING HANDS

Μονό Χέρι (Single Hand)

Στο Μονό Χέρι ο ασκούμενος μαθαίνει τη βασική στάση και κινησιολογία των Pushing Hands, δουλεύοντας μόνο με το ένα χέρι κάθε φορά. Πυρήνας της εξάσκησης, όπως και σε όλα τα Pushing Hands, είναι η εξουδετέρωση της εισερχόμενης δύναμης προς το πλάι με όλο το σώμα, καθώς και η τοποθέτηση του σώματος και του βάρους πίσω από την επίθεση. Πάνω στις ικανότητες που αποκτώνται από την εξάσκηση στο Μονό Χέρι θα στηριχτούν στη συνέχεια όλα τα υπόλοιπα Pushing Hands.

Τέσσερις Κατευθύνσεις (Four Directions)

Συνεχίζοντας στο ίδιο σκεπτικό και μοτίβο κίνησης με το Μονό Χέρι, στις Τέσσερις Κατευθύνσεις προστίθεται στην κίνηση και το άλλο χέρι, καθιστώντας την πολύ πιο σύνθετη και απαιτητική αλλά ταυτόχρονα και επωφελή. Στις Τέσσερις Κατευθύνσεις καλλιεργούνται ιδιαιτέρως οι τέσσερις πρώτες από τις Οκτώ Δυνάμεις (Τζιν), δηλαδή οι Πενγκ, Λου, Τζι και Αν.

Γέρνω Μπροστά και Πίσω ή Φου Γιανγκ (Leaning Forward Backwards or Fu Yang)

Ένα πολύ χρήσιμο Pushing Hands, κατά το οποίο ο ασκούμενος μαθαίνει αφενός να εξουδετερώνει τις εισερχόμενες σε κάθε ύψος του κορμού του δυνάμεις, αδειάζοντας και γέρνοντας ολόκληρο το σώμα του προς τα πίσω και, αφετέρου, να επιτίθεται σε όλα τα ύψη του κορμού του αντιπάλου, κινούμενος προς τα εμπρός και με τα δύο χέρια ταυτόχρονα, και με το σώμα πίσω από τα χέρια να τα υποστηρίζει. Το Pushing Hand αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν Τσι Κουνγκ, με απαλή κίνηση και σωστή χρήση της αναπνοής.

Μεγάλος Κύκλος (Large Circle)

Στο ίδιο μοτίβο με τις Τέσσερις Κατευθύνσεις, με τη διαφορά ότι ο κύκλος στην κίνηση των χεριών είναι πολύ πιο μεγάλος, ξεφεύγοντας ταυτόχρονα από την κίνηση σε ένα επίπεδο για να σχηματίσει μία μεγάλη σπειροειδή κίνηση, η οποία αλλάζει εντελώς τις δυνάμεις και τις κατευθύνσεις στις οποίες αυτές εφαρμόζονται.

Κύλιση του Αγκώνα ή Τζου Λου (Rolling Elbow or Zhou Lu)

Πρόκειται για τo πιο προχωρημένο από όλα τα Στατικά Pushing Hands. Εκτελείται στο ίδιο μοτίβο με τις Τέσσερις Κατευθύνσεις, με τη διαφορά ότι στην κίνηση εμπλέκονται στην άμυνα και την επίθεση και οι αγκώνες, οι πήχεις και οι καρποί, διδάσκοντας στον ασκούμενο να αποφεύγει αλλά και να εφαρμόζει πολλές τεχνικές κλειδωμάτων.

 

               Β) ΚΙΝΗΤΙΚΑ PUSHING HANDS

Βηματισμός Εμπρός – Πίσω (Moving Forward – Backwards)

Η ίδια ακριβώς κινησιολογία με τις Τέσσερις Κατευθύνσεις. Με την προσθήκη ωστόσο ενός επιθετικού και ενός αμυντικού βήματος, την αλλαγή του ρυθμού εκτέλεσης των συνεχόμενων χτυπημάτων, καθώς  και με την αφαίρεση ενός χτυπήματος, αλλάζουν όλα τα δεδομένα και ο ρυθμός της άσκησης.

Μισό Βήμα (Half Step)

Βασισμένο στην κινησιολογία του Μονού Χεριού και με την προσθήκη κοφτών, διεισδυτικών και επαναλαμβανόμενων βημάτων με το ένα μόνο πόδι, καθώς και ακαριαίων αντεπιθέσεων από ακινησία, το Pushing Hand αυτό διδάσκει τις γρήγορες και δυνατές επιθέσεις με βηματισμό αλλά και άμυνες με στατική αντεπίθεση σε διεισδυτικές επιθέσεις. Το Μισό Βήμα, όπως και όλα τα Κινητικά Pushing Hands, εκτελούνται κυρίως με μεγάλη ταχύτητα, αφού φυσικά γίνουν πρώτα κτήμα του ασκούμενου.

Αλυσιδωτό Βήμα (Chain Step)

Βασισμένο στην κινησιολογία των Τεσσάρων Κατευθύνσεων και τον βηματισμό του Μισού Βήματος, σε αυτό το Pushing Hand ο βηματισμός γίνεται και από τα δύο πόδια, καθιστώντας το πολύ πιο γρήγορο, με συνεχόμενες επιθέσεις αλλά και συνεχόμενες άμυνες σε αντίστοιχες επιθέσεις.

Εννέα Παλάτια (Nine Palaces Step)

Με έναν βηματισμό πολύ πιο περίτεχνο αλλά κρατώντας τη βασική κίνηση των χεριών από τις Τέσσερις Κατευθύνσεις, τα Εννέα Παλάτια δίνουν στον ασκούμενο επιπλέον λύσεις όσον αφορά κυρίως τις αποφυγές και εξουδετερώσεις με τη χρήση του βηματισμού και του σώματος.

Μεγάλη Πλάγια Εκτροπή ή Ντα Λου (Great Sideways Deflection or Da Lu)

Ένας ακόμη πιο περίτεχνος βηματισμός από τα Εννιά Παλάτια, διδάσκει τον ασκούμενο να κινείται στις γωνίες, να χρησιμοποιεί τα χτυπήματα του ώμου και με νέους τρόπους τους πήχεις και τους αγκώνες, να αποφεύγει τις επιθέσεις και τα κλειδώματα του επιτιθέμενου, οδηγώντας τον ταυτόχρονα στην παγίδα του δικού του κλειδώματος και ακινητοποίησης. Στη Μεγάλη Πλάγια Εκτροπή καλλιεργούνται ιδιαιτέρως οι τέσσερις τελευταίες από τις Οκτώ Δυνάμεις (Τζιν), δηλαδή οι Κάι, Λιε, Τζου και Κάο.

 

               Γ) ΕΛΕΥΘΕΡΑ PUSHING HANDS

Μονό Σπάσιμο Ισορροπίας (Single Breaking Balance)

Με το ένα μόνο χέρι, ο ένας συμπαίκτης επιτίθεται συνεχώς στην κεντρική γραμμή του άλλου, με σκοπό να του σπάσει την ισορροπία. Αυτός που δέχεται τις συνεχόμενες επιθέσεις, προσπαθεί να τις εξουδετερώσει με τη χρήση αποκλειστικά  του σώματός του, χωρίς να αντεπιτίθεται ο ίδιος. Μια από τις πιο σημαντικές παραλλαγές της άσκησης γίνεται και με τα δύο χέρια να πιέζουν ταυτόχρονα.

Διπλό Σπάσιμο Ισορροπίας (Double Breaking Balance)

Οι δύο συμπαίκτες, έχοντας τα πόδια σταθερά, πιάνονται από τους αγκώνες και προσπαθούν να βγάλουν ο ένας τον άλλον από τη θέση της ισορροπίας του, χρησιμοποιώντας τραβήγματα ή σπρωξίματα κατά βούληση. Ιδανικά, η εξάσκηση πρέπει να γίνεται χρησιμοποιώντας υψηλή τεχνική και όχι μυϊκή δύναμη, αξιοποιώντας τον σωστό συγχρονισμό, την τοποθέτηση του σώματος και την κατανόηση και χρήση των κατευθύνσεων της δύναμης. Όποιος δέχεται την επίθεση προσπαθεί με την προσκόλληση πάνω στον συμπαίκτη του να την αντιληφθεί όσο πιο γρήγορα γίνεται, ακόμη και πριν καν αυτή εκδηλωθεί στην πράξη, να την εξουδετερώσει και να αντεπιτεθεί ακαριαία. Μία από τις πάρα πολλές παραλλαγές του Pushing Hands αυτού είναι αντί για σπρώξιμο και τράβηγμα ο κάθε ασκούμενος να προσπαθεί να καταφέρει ελαφρά αλλά γρήγορα χτυπήματα στο πρόσωπο ή το σώμα του συμπαίκτη του, τα οποία, αυτός που τα δέχεται, προσπαθεί να τα αντιληφθεί ταχύτατα και να τα εξουδετερώσει, μες την προσκόλληση πάνω στα χέρια του συμπαίκτη του και να αντεπιτεθεί ακαριαία.

Ελεύθερο Σπρώξιμο Χεριών (Free Style Pushing Hands)

Στο Pushing Hands αυτό ελευθερώνονται πλέον και τα πόδια και επιτρέπονται όλες οι ρίψεις και τα χτυπήματα (στα πλαίσια φυσικά πάντα των κανόνων ασφάλειας των ασκούμενων). Αρχικά, ελευθερώνεται μόνο το ένα πόδι, τότε η άσκηση καλείται Περιορισμένο Βήμα ή Restricted Step, και στη συνέχεια και το άλλο. Το Ελεύθερο Σπρώξιμο των Χεριών θυμίζει ελεύθερη συμπλοκή (η οποία στα αρχικά της στάδια, πριν δηλαδή μπουν τα χτυπήματα, μοιάζει αρκετά με υψηλής ποιότητας Τζούντο) αλλά η προσπάθεια είναι πάντα όλα να γίνονται με υψηλή τεχνική και όχι με χρήση ωμής δύναμης και βίας (κάτι το οποίο δεν επιτυγχάνεται πάντα όταν μιλάμε για αγώνες σε πρωταθλήματα ή όταν ο εγωισμός του εκάστοτε ασκούμενου που δεν του επιτρέπει να «χάσει» υπερισχύει της θέλησής του να μάθει). Το Διπλό Σπάσιμο Ισορροπίας και το Ελεύθερο Σπρώξιμο Χεριών, όταν η εξάσκηση γίνεται σωστά, αποτελούν δύο αναντικατάστατα εργαλεία εκμάθησης με τεράστια αποτελέσματα στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των ασκουμένων.

Σημείωση: Εδώ και πολλά χρόνια γίνονται στο εξωτερικό αγώνες Ελεύθερου Pushing Hand, κάτι το οποίο μπορεί υπό προϋποθέσεις να προσφέρει πολλά στην εξέλιξη του ασκούμενου και της σχολής στην οποία μαθητεύει, μέσω της σύγκρισης και της ανταλλαγής γνώσεων με τους άλλους ασκούμενους και σχολές, αρκεί φυσικά οι διαγωνιζόμενοι να μην  προσανατολίσουν την εξάσκησή τους αποκλειστικά στη κατάκτηση της νίκης, καταλήγοντας στη βίαιη αντιπαράθεση ωμής δύναμης, αλλά στο να διατηρήσουν τον βασικό εκπαιδευτικό χαρακτήρα των Pushing Hands όσον αφορά στη γενικότερη βελτίωση και εξέλιξή του στο Τάι Τσι Τσουάν.

 

ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Στο στυλ Γου υπάρχουν επίσης και καλλιεργούνται επισταμένως διάφορες μεμονωμένες ασκήσεις, οι οποίες συνήθως αναπτύσσουν μια συγκεκριμένη ικανότητα στον ασκούμενο, την οποία στη συνέχεια μπορεί να «εντάξει» σε κάθε άλλο Pushing Hands ή Φόρμα, ανεβάζοντάς τα έτσι σε πολύ υψηλότερο επίπεδο.

Όπως το έχουμε τονίσει επανειλημμένως, οι ασκήσεις δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσα για την απόκτηση ικανοτήτων. Όπως είναι φανερό, δεν έχουν όλοι οι ασκούμενοι τις ίδιες ικανότητες και βάθος στην εξάσκησή τους. Μιλώντας για τα Pushing Hands, άλλη ποιότητα και δύναμη θα έχει π.χ. το Διπλό Σπάσιμο Ισορροπίας του ασκούμενου ο οποίος έχει ασκηθεί στις διάφορες μεμονωμένες ασκήσεις και άλλη αυτού που δεν έχει. Στο σημερινό άρθρο, θα αναφερθούμε μόνο σε μία από αυτές τις ασκήσεις, η οποία θεωρείται και είναι πάρα πολύ σημαντική, το Κύμα που Ξεριζώνει.

 

Κύμα που Ξεριζώνει ή Κάι Λανγκ (Uprooting Wave or Cai Lang)

Πρόκειται για μια πάρα πολύ προχωρημένη άσκηση, η οποία, όταν ο ασκούμενος την αφομοιώσει, αναπτύσσει πολύ υψηλή ικανότητα ξεριζώματος του αντιπάλου. Η ικανότητα αυτή μπορεί να ανεβάσει πάρα πολύ υψηλά το επίπεδο του ασκούμενου που την κατέχει όχι μόνο στα Pushing Hands αλλά και στις διάφορες Φόρμες, άοπλες και ένοπλες. Η ιδέα της άσκησης είναι η εφαρμογή πάνω στον αντίπαλο μιας κυματοειδούς κίνησης, η οποία εκφράζεται στα χέρια αλλά πηγάζει βαθιά μέσα από το σώμα και εκμεταλλεύεται τις ίδιες τις φυσικές και υποσυνείδητες αντιδράσεις του αντιπάλου. Εξασκείται στην αρχή μόνη της, για να περάσει στη συνέχεια μέσα στα υπόλοιπα Pushing Hands, τις Φόρμες και τις Μαχητικές Εφαρμογές.

 

ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ

Σε πολλούς είναι γνωστή η ρήση των Κλασσικών του Τάι Τσι Τσουάν, «Επενδύστε στην απώλεια». Πόσοι όμως στ’ αλήθεια την κατανοούν; Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ανυπέρβλητη ικανότητα την οποία αναπτύσσει ο ευφυής ασκούμενος, η οποία μπορεί να τον οδηγήσει στις πιο υψηλές σφαίρες της μαθητείας. Τα Pushing Hands είναι το ιδανικό εργαστήρι για την κατανόηση αυτής της υψηλής αρχής. Επιτρέποντας στον αντίπαλο να επιτίθεται συνεχώς όπως αυτός επιθυμεί, αντί να υποκύψετε στον εγωισμό σας (Δεν επιτρέπεται να χάσω ΕΓΩ!), μόλις δεχτείτε την επίθεση χαλαρώστε, «κολλήστε» πάνω του, «ακούστε» τις προθέσεις σου και «ακολουθήστε» τις προσπαθώντας αντί να αντισταθείτε σε αυτές, απλώς να τις εξουδετερώσετε εκτρέποντάς τες στο κενό. Όταν αντεπιτεθείτε, κάντε το με τεχνική και όχι με τη μυϊκή σας δύναμη. Στην αρχή συνεχώς θα «χάνετε», ενώ ο συμπαίκτης σας θα (νομίζει ότι) κερδίζει. Όσο περνάει όμως ο καιρός, τόσο εσείς θα αναπτύσσετε την τεχνική και τις ικανότητές σας και πολύ σύντομα θα είστε εσείς ο νικητής. Επενδύστε λοιπόν στην απώλεια και… δεν θα χάσετε!